Pranayama (ademhalingstechnieken) is de vierde ledemaat van Yoga. Pranayama richt zich op het beheersen van de ademhaling. Het woord pranayama is afkomstig uit het Sanskriet en bestaat uit twee delen. ‘prana’ en ‘ayama’. ‘Prana’ verwijst naar de levensenergie of vitale kracht die door ons lichaam stroomt en ‘Ayama’ betekent beheersing of uitbreiding van levensenergie door middel van ademhalingstechnieken.
De kern van Pranayama:
Pranayama bestaat uit verschillende ademhalingsoefeningen die zijn ontworpen om het ademhalingsproces te reguleren en te versterken. Deze technieken variëren van eenvoudige technieken tot meer complexe patronen die gericht zijn op het vergroten van de longcapaciteit, het balanceren van het zenuwstelsel en het verbeteren van de algehele gezondheid en welzijn.
Er werd mij eens verteld dat elk mens word geboren met een vaststaand aantal ademhalingen, wanneer deze op zijn, ga je dood. Het beheersen en het kunnen vertragen van je ademhaling zorgt er dus voor dat je langer leeft. Vermijd daarom zoveel mogelijk activiteiten die zorgen voor een versnelde hartslag en daarmee een versnelde ademhaling. Of dat waar is of niet dat weet ik niet. Dat mag je voor jezelf bepalen.
We weten in ieder geval dat een harmonieuze geest correspondeert met een langzame, diepe en regelmatige ademhaling. Een onrustige geest, doet de hartslag versnellen en daarmee het ritme van de ademhaling, deze word uiteindelijk onregelmatig. Dit laatste herkennen we allemaal weleens wanneer we door een bepaalde emotie ineens adem te kort komen. Sommige van ons ademen onregelmatig en oppervlakkig zelfs in milde gespannen situaties zoals tijdens een sollicitatiegesprek, presentatie of spreken voor publiek. Een snelle ademhaling limiteert mentale vermogens. Probeer maar even een moeilijke opgave te doen nadat je heftig gesport hebt. Je wilt dan waarschijnlijk eerst even op adem komen.
Pranendriya
Volgens de yogawetenschap komt dit door Pranendriya (subtiel orgaan). Deze bevindt zich nabij Anahata chakra (de hartchakra). Pranendriya is een pulserend orgaan die flowt in expansie, contractie, expansie en contractie. De subtiele energie (prana) in het lichaam flowt samen met Pranendriya in hetzelfde patroon. Wanneer Pranendriya in een staat van expansie verkeerd en versneld dan is de subtiele energie in het lichaam ook versneld. Hierdoor is het moeilijker voor de zenuwen om sensaties vanuit het lichaam naar de hersenen te brengen en is de perceptie verzwakt. Wanneer Pranendriya pauzeert, dan is de subtiele energie flow kalm en de geest is kalm, waardoor het weer makkelijker is om informatie te ontvangen.
Pranendriya en de ademhaling zijn niet los te zien van elkaar. Volgens de yogawetenschap bestaat de ademhaling uit 4 delen: Inademing (pura), een pauze na de inademing (kumbhak), uitademing (reca) en een pauze na de uitademing (s’unvak). Tijdens de inademing en uitademing is de prannedriya in een staat van versnelling en expansie; tijdens de pauzes is de pranendriya in een staat van pauze en contractie. Wanneer de ademhaling snel, en onregelmatig is, dan is de pranendriya versneld en zijn de pauzes kort, met als resultaat dat de geest onhelder en verstoord is. Wanneer de ademhaling langzaam, diep en regelmatig is, zijn de pauzes langer. Pranendriya is kalm waardoor de kracht van ontvankelijkheid en concentratie van de geest toeneemt. In een diepe meditatieve staat, word de ademhaling steeds langzamer en langzamer tot je je in de extatische staat van absorptie bevindt (samadhi) waar de ademhaling bijna geheel stopt.
In meer moderne studies word de relatie tussen ademhaling en de mentale staat erkend.
Hieronder nog wat voordelen van Pranayama:
1. Verbeterde longapaciteit:
Pranayama oefeningen helpen de longen versterken en de longcapaciteit te vergroten, wat leidt tot een efficiëntere zuurstofopname en betere ademhaling.
2. Stressvermindering
Door bewust adem te halen en de ademhaling te vertragen, kan pranayama het parasympatische zenuwstelsel activeren, wat helpt bij het verminderen van stress en het bevorderen van ontspanning.
3. Betere concentratie:
Pranayama helpt de geest te kalmeren en te focussen hierdoor kan de concentratie en mentale helderheid verbeteren.
4. Emotioneel evenwicht:
Regelmatige beoefening kan helpen bij het reguleren van emoties, het verminderen van angst en het bevorderen van een gevoel van innerlijke rust. Vaak zet ik pranayama in wanneer ik iets spannends ga doen. Hoe vaker je het doet hoe makkelijker het word om de controle te krijgen op je ademhaling en hiermee je hartslag te verlagen.
5. Detoxificatie:
Diepe ademhalingsoefeningen bevorderen de eliminatie van gifstoffen uit het lichaam door het verbeteren van de bloedsomloop en het stimuleren van het lymfestelsel.
Tijdens mijn yogalessen heb ik altijd aandacht voor pranayama. Elke les start met één of twee verschillende pranayama’s. Dit geeft je de gelegenheid om naast het oefenen van pranayama te landen in het moment.
